czwartek, 5 grudnia 2013

Otworzył muzyczne wrota transcendencji

80 urodziny Krzysztofa Pendereckiego

W poniedziałek, 25 listopada, w kinie Kijów Centrum odbył się premierowy pokaz filmu dokumentalnego "Penderecki. Droga przez labirynt". Gościem honorowym na premierze filmu reżyserowanego przez Annę Schmidt był Krzysztof Penderecki, który przybył wraz z małżonką Elżbietą Penderecką. Film pokazał drogę Pendereckiego do wielkiej kariery poprzez wygranie konkursu, zdobycie pierwszej, drugiej i trzeciej nagrody jednocześnie na Konkursie Młodych Kompozytorów im. Tadeusza Bairda w 1959r.

Kompozytor tak mówi o swojej twórczości religijnej: „Muzykę religijną pisałem w czasach zakazanych, w połowie lat 50. Wszystko robiłem trochę na przekór. Byłem takim buntownikiem"

 Utwory o tematyce religijnej stały się dla  kompozytora drzwiami do kariery, miał odwagę komponować na przekór obowiązującym trendom.

 W 1958r. powstały Psalmy Dawida na chór mieszany (SATB), instrumenty perkusyjne i strunowe – (Psalm XXVIII, Psalm XXX, Psalm XLIII i Psalm CXLIII) W1962 napisał Stabat Mater (obecnie fragment Pasji według św. Łukasza na trzy chóry mieszane (SATB) a cappella .

W1966 odbyła się premiera Pasji według św. Łukasza, pierwszego wielkiego dzieła Pendereckiego  był to punkt zwrotny w karierze kompozytora. Został napisany na zamówienie Westdeutscher Rundfunk w Kolonii dla uczczenia 700-lecia katedry w Münster, w której był po raz pierwszy wykonywany 30 marca 1966 roku.

 W 1973 roku Penderecki skomponował Canticum Canticorum Salomonis i Magnificat na bas solo, zespół wokalny, dwa chóry mieszane, chór chłopięcy i orkiestrę. Magnificat został napisany dla uczczenia 1200-lecia katedry w Salzburgu. Premiera utworu odbyła się na Festiwalu Salzburskim w 1974 roku pod batutą kompozytora.

W 1974 napisał "Przebudzenie Jakuba" na orkiestrę  a w 1979r. Te Deum na głosy solowe, chór i orkiestrę, którą dyryguje podczas prapremiery w Asyżu latem 1980 roku. W 1981r. Te Deum jest wykonywane w Nowym Jorku, Berlinie, Warszawie i Paryżu. W styczniu 1979r. na zaproszenie papieża Jana Pawła II dał koncert w Watykanie.

Niezwykłą karierę robi  Polskie Requiem, którego premiera odbywa się 28 września 1984 roku. Utwór ten został napisany na zamówienie Radia i Państwowego Teatru Wirtembergii dla uczczenia 40. rocznicy zakończenia II wojny światowej  Premiera Sanctus (ostatniej części Polskiego Requiem) miał miejsce w listopadzie 1993 roku w wykonaniu Królewskiej Filharmonii ze Sztokholmu.

Premiera Siedmiu Bram Jerozolimy, utworu napisanego na 3000. lat Jerozolimy, odbyła się 9 stycznia 1997 roku w Jerozolimie.

Światowe prawykonanie Hymnu do św. Daniiła, napisanego z okazji 850. lat Moskwy, odbyło się 4 października 1997 w Moskwie.

Premiera Hymnu do św. Wojciecha, skomponowanego dla uczczenia tysiąclecia Gdańska, odbyła się 18 października 1997 roku w Gdańsku.

Prawykonanie Credo odbyło się w lipcu 1998 roku na Bach Festival w Eugene w stanie Oregon (USA). Pierwsze europejskie wykonanie  odbyło się 5 października 1998 w Krakowie, w ramach Festiwalu Krzysztofa Pendereckiego.

W 2005r., roku śmierci papieża Jana Pawła II napisał  Chaconne – in memoria Giovanni Paolo II  jako fragment „Polskiego Requiem" na orkiestrę kameralną.

 

Metropolita gnieźnieński Prymas Polski abp Józef Kowalczyk przewodniczył Mszy św. sprawowanej z tej okazji 80 rocznicy urodzin kompozytora w archikatedrze św. Jana Chrzciciela w Warszawie,  mówił: „Dostrzegłeś w sobie, Szanowny Jubilacie, tę Bożą iskrę, którą jest powołanie artysty i w ten sposób odkrywałeś swoją powinność podpowiadającą Tobie, że nie można zmarnować tego talentu, ale trzeba go rozwijać, ażeby nim służyć bliźniemu i całej ludzkości. Życzę Tobie serdecznie prawdziwego zachwytu, mogącego stawać się źródłem takiego entuzjazmu, który będzie czynił ludzi otwartymi na Boże natchnienia i Jego obecność. Niech Twoje działanie i podejmowany trud, doprowadzają ludzi do poznania tego Piękna, o którym św. Augustyn powiedział: późno Cię umiłowałem, Piękności tak dawna a tak nowa, późno Cię umiłowałem. Niech Twoja twórczość przyczynia się do upowszechnienia prawdziwego piękna, które będzie echem obecności Boga i Jego miłości do człowieka. Niech buduje te pomosty, o których mówił bł. Jan Paweł II. Niech w końcu otwiera nas na tę Tajemnicę, którą jest sam Bóg"

 

 

 Ten wielki kompozytor, który swoją sławą nie tylko zrównał się z Chopinem, ale swoim świadectwem kompozytorskim otworzył muzyczne wrota  transcendencji.